O tym musi wiedzieć każdy korektor

Za tydzień wypada Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. Ten wpis lepiej pasowałby wtedy, ale nie pasuje, bo trzeci wpis w miesiącu to felieton. Dziś więc postanowiłam napisać o czymś, o czym musi wiedzieć każdy, kto chce sam poprawiać swoje treści. Pisałam już lata temu o najczęstszych błędach i przytaczałam ich przykłady tutaj. Jednak większość z nich to były błędy ortograficzne, a w przypadku innych nie wyjaśniłam tam, dlaczego to są błędy. Tymczasem oprócz błędów ortograficznych i interpunkcyjnych popełniamy także inne. W polskim języku można ich popełnić naprawdę co niemiara. Oto, na co należy zwracać uwagę podczas korekty tekstu poza ortografią i interpunkcją – błędy językowe, czyli błędy składniowe, leksykalne, fleksyjne i stylistyczne.

Błędy językowe – rodzaje

Błędy językowe to wszelkie odstępstwa od obowiązujących zasad pisowni oraz wymowy. Wyróżniamy następujące rodzaje błędów językowych:

błędy składniowe – naruszenia zasad budowy zdania (nieprawidłowy szyk zdania, błędne miejsce przydawki, homonimie składniowe, błędne skróty myślowe, błędne użycie spójników);
błędy leksykalne – niewłaściwy dobór słownictwa, czyniący tekst niezrozumiałym i błędnie odbieranym (nadużywanie słów, mylenie słów podobnie brzmiących, pleonazmy, tautologie, błędne utarte wyrażenia, np. „po najmniejszej linii oporu” zamiast „po linii najmniejszego oporu);
błędy fleksyjne – błędy w odmianie wyrazów, np. zaimków (tę, tą), wyrazów nieodmiennych, nieprawidłowe stopniowanie przymiotników, niewłaściwa postać (skracanie) słów, np. „swetr”, „rozumią”, zamiast „sweter”, „rozumieją”;
błędy stylistyczne – nieodpowiedni dobór słów i wyrażeń do stylu wypowiedzi, np. nadużywanie zaimków, powtórzenia, brak spójności, nadużywanie metafor, mieszanie stylów (użycie kolokwializmów, potocyzmów w treściach oficjalnych).

Oprócz tego są jeszcze błędy fonetyczne, popełniane tylko w wymowie. Są to takie błędy jak niechlujna wymowa, np. „czeba”, zamiast „trzeba” czy pomijanie głosek, np. „gupi”, zamiast „głupi”.

CIEKAWOSTKA!

Hiperpoprawność także nie jest wskazana. Mówienie np. „japko”, zamiast „jabłko” jest czymś naturalnym. Byle tak nie pisać, bo to już jest wręcz dysleksja. 😉 Pedantyczność w języku też może zaszkodzić, bo np. przez hiperpoprawność również można stworzyć tekst bardzo trudny w odbiorze.

WAŻNE!!!

Jeszcze jedna bardzo ważna rzecz – większości tych błędów NIE wykryje żadne narzędzie do korekty!!! Dlatego tak ważne jest właśnie czytanie, nawet 2-3 razy tego, co się napisało.

Błędy językowe składniowe – najłatwiejsze do popełnienia, najtrudniejsze do zauważenia

Wspomniałam już, że błędy składniowe, to błędy językowe polegające na nieprawidłowej budowie zdania. Aby je dobrze rozumieć, warto przypomnieć sobie lekcje polskiego z podstawówki. Uczyliśmy się wtedy o rodzajach i budowie zdań. Wiemy więc, że istnieją zdania pojedyncze nierozwinięte i rozwinięte oraz zdania złożone, w tym wielokrotnie złożone. W treściach internetowych liczy się prostota, więc należy unikać zdań wielokrotnie złożonych. Zdania pojedyncze krótkie jednak czynią tekst rwanym i też utrudniają jego odbiór. Najlepiej więc używać zdań pojedynczych rozwiniętych lub złożonych z 2-3 zdań, a nie wielu. Zgodnie z zasadami czytelności dla SEO długość zdania nie powinna przekraczać 20 słów.

Zdanie pojedyncze składa się z podmiotu, orzeczenia, przydawki oraz dopełnienia. W zdaniach nierozwiniętych czasem występuje tylko podmiot i orzeczenie, a w rozwiniętych pojawiają się jeszcze okoliczniki. Zdania złożone zaś składają się ze zdania nadrzędnego i jednego lub więcej podrzędnych, a także wtrąceń, które powinny być prawidłowo oddzielone – z obu stron tym samym znakiem interpunkcyjnym. Jeśli w zdaniu są już przecinki, wtrącenie najlepiej oddzielić myślnikami, ewentualnie nawiasami. Ważne, by nie mylić też myślnika z dywizem. Myślnik oddziela, a dywiz łączy.

Po przypomnieniu tych podstaw mogę przejść do przykładów błędów składniowych, bo teraz będzie łatwiej je zrozumieć:

błędy w związku zgody – musi być zgodność wyrazu określającego z określanym, więc napiszemy „Dzieci poszły”, a nie „dzieci poszli”;
błędy w związku rządu – wyraz nadrzędny ma z góry ustaloną formę niezależnie od wyrazu podrzędnego, np. napiszemy „Używam tylko naturalnych kosmetyków”, a nie „naturalne kosmetyki”;
błędy związane z użyciem przyimków – piszemy „przed kolacją i po kolacji”, a nie „przed i po kolacji”;
błędne skróty składniowe – np. „organizuje i kieruje akcją” to błędny zapis, bo to dwie różne czynności, których nie musi wykonywać ta sama osoba. Lepiej napisać: „organizuje akcję, a jednocześnie nią kieruje”;
błędny szyk wyrazów, wypaczający kontekst zdania i utrudniający odbiór;
zbędny podmiot, homonimia składniowa – np. „Jacek to dobry chłopak – on pomaga rodzicom, robi zakupy i sprząta.” – to zbędny podmiot, „on” jest niepotrzebne. Homonimia składniowa to zaś sytuacja, gdzie mamy dwa rzeczowniki powiązane z orzeczeniem, co sprawia, że oba mogłyby być podmiotami. Zdanie musi być tak napisane, aby nie było wątpliwości, co jest podmiotem;
błędy w zapisie imiesłowowych równoważników zdania – o tym więcej niżej;
błędne formy liczebnikowe – nagminne mylenie „półtora” i „półtorej”, „dwóch dzieci”, zamiast „dwojga” itp.;
zbędne zapożyczenia składniowe – np. „wydaje się być”, a poprawnie jest „wydaje się”;
błędy w użyciu spójników – np. „Padał deszcz i wziął parasol”, sam widzisz, że to nie brzmi dobrze. Prawidłowo będzie: „Padał deszcz, więc wziął parasol.”;
błędy w stosowaniu spójników skorelowanych, czyli par spójników, których nie wolno zmieniać, np. „zarówno – jak i”, „dopóki – dopóty”, „tyle – ile”.

Imiesłowowe równoważniki zdań – najbardziej problematyczne sformułowania

Błędne zapisy imiesłowowych równoważników zdań, to jeden z przykładów błędów składniowych. Imiesłowowe równoważniki zdań tworzy się tylko z imiesłowami przysłówkowymi, a więc tymi kończącymi się na „-ąc” lub „-wszy”, „-łszy”. Najważniejsza zasada ich zapisu jest taka, że występują zawsze ze zdaniem podrzędnym i muszą być oddzielone od niego przecinkiem. Brak przecinka to podstawowy błąd w zapisie imiesłowowych równoważników zdań, ale błędów można popełnić o wiele więcej. Niekiedy lepiej zrezygnować z formy równoważnika i wybrać formę zdania podrzędnego okolicznikowego. Oto przykłady błędnych imiesłowowych równoważników zdań:

„Podlewając kwiaty, jeden spadł z parapetu.”

Brzmi, jakby kwiaty same się podlewały. Lepiej napisać to w formie podrzędnego zdania okolicznikowego: „Podczas podlewania jeden kwiatek spadł z parapetu.”

„Pisząc zdanie, zaświeciło słońce”

Od razu widać, że to brzmi fatalnie. Przede wszystkim mamy homonimię składniową – jakby dwa podmioty. Słońce przecież nie umie pisać. Zdanie pisał jakiś człowiek, więc lepiej będzie tak: „Kiedy pisał zdanie, zaświeciło słońce.”

„Wyszedłszy na spacer, jadł obiad”

Jak można jeść obiad, kiedy wyszło się na spacer? W takim równoważniku zdania obie czynności są w czasie przeszłym, ale są to czynności, których nie da się wykonać w tym samym czasie. Obiad można zjeść przed spacerem albo w trakcie spaceru pójść na obiad np. do baru. Należy więc napisać tak: „Przed wyjściem na spacer zjadł obiad.” albo „Wyszedłszy na spacer, postanowił zjeść obiad w pobliskim barze.”

Imiesłowowego równoważnika zdania możemy użyć tylko wtedy, kiedy piszemy o czynnościach wykonywanych w czasie przeszłym, ale jednocześnie. W innym przypadku taka forma jest nieprawidłowa.

Jak widzisz, podczas pisania możesz popełnić całe mnóstwo błędów, w tym błędy językowe, które w dodatku łatwo możesz przeoczyć. W Kursie Pisania Dobrych Treści są lekcje poświęcone korekcie tekstu. Zachęcam do udziału, jeśli chcesz umieć nie tylko dobrze pisać, ale także poprawiać swoje, i nie tylko swoje, treści.

_______________________________________________________________

Utrzymanie bloga też kosztuje. Jeśli więc podoba Ci się to, co piszę, postaw mi symboliczną kawę, która doda mi energii i bardzo pomoże w rozwoju bloga, który jest moją pracą i pasją. Będę Ci bardzo wdzięczna za docenienie i wsparcie. 🙂 A jeśli chcesz wiedzieć więcej o BuyCoffee, zajrzyj TUTAJ.