Kontynuując temat pracy naszego mózgu (zaczęłam od artykułu o spektrum autyzmu, które sama mam) postanowiłam napisać coś na temat inteligencji. Nie każdy, a wręcz mało kto wie, co to jest i to rozumie. Powszechnie za miernik inteligencji pojmuje się IQ, podczas, gdy dr Howard Gardner odkrył, że istnieją różne jej rodzaje. Czym więc jest inteligencja i dlaczego lepiej mierzyć poziom jej rodzajów niż IQ? Jakie są rodzaje inteligencji i jakie testy na inteligencję warto robić?

Czym jest inteligencja?

Inteligencja jest cechą umysłu, dzięki której człowiek ma zdolność do postrzegania, uczenia się, analizy, wyciągania wniosków i wykorzystywania zdobywanej wiedzy czy umiejętności w codziennym życiu. Osoba inteligentna potrafi przystosować się do otoczenia, w którym się znajduje. Nie ma problemów z podejmowaniem decyzji choć nie robi tego pochopnie, a po dokładnym przemyśleniu, będąc pewna o ich słuszności. Potrafi też łatwo znajdować rozwiązania problemów i jest kreatywna. Inteligencja jest nazywana także rozumem czy intelektem, ale są to dwie różne rzeczy, z których inteligencja się składa. Rozum jest zdolnością do analitycznego, logicznego myślenia i wyciągania wniosków oraz rozumienia myśli, natomiast intelekt jest zdolnością do pozyskiwania wiedzy, zapamiętywania i jej wykorzystania. Istnieją liczne testy na inteligencję, ale mierzą tylko jeden jej rodzaj.

Czym jest IQ i dlaczego nie jest miarodajne?

IQ jest powszechnie stosowanym i znanym miernikiem poziomu inteligencji. Tak zwany iloraz inteligencji mierzony jest za pomocą testów zawierających pytania i zadania głównie na logiczne myślenie. Kiedyś widziałam na Facebooku reklamę testu IQ, a pod nią komentarz, że testy IQ mierzą tylko umiejętność rozwiązywania łamigłówek. Coś w tym jest, ale umiejętność rozwiązywania łamigłówek jest tym większa, im większa jest inteligencja intelektualna i im sprawniejszy jest umysł. Warto zdecydowanie trenować umysł, aby był jak najsprawniejszy, szczególnie jeśli pracuje się umysłowo czy ma pracę wymagającą podejmowania decyzji. Łamigłówki uczą myślenia logicznego, rozważności, uważności, spostrzegawczości, myślenia strategicznego, analizowania, zauważania błędów, wyciągania wniosków i szybkiego ich poprawiania, co przekłada się na podejmowanie decyzji i znajdowanie rozwiązań problemów w realnym życiu. Jednak IQ nie obejmuje całej inteligencji, a testy na inteligencję mierzące IQ nie są miarodajne.

Dlaczego testy na inteligencję mierzące IQ nie są miarodajne?

Najbardziej miarodajne, profesjonalne testy na inteligencję mają wyłącznie psychologowie czy psychiatrzy. Jednak całe mnóstwo testów jest dostępnych w internecie. Na wielu właściciele stron zarabiają, bo wyniki dostępne są dopiero po opłacie czy wysłaniu SMS-a. Testy te są bardzo różne – krótsze, dłuższe i zróżnicowane pod względem rodzajów zadań. Są testy na inteligencję oparte głównie na zadaniach na dopasowanie obrazków, ale są też testy zróżnicowane, łączące takie zadania z zadaniami logicznymi czy logiczno – matematycznymi. Jest taki rodzaj inteligencji i moim zdaniem właśnie tylko ten rodzaj oceniają testy IQ, co jest nieprawidłowe.

Niemiarodajność internetowych testów IQ nie polega jednak tylko na tym, że mierzą tylko jeden rodzaj inteligencji. Po pierwsze, testy na inteligencję są tak różnorodne, że możemy zrobić 5-10 czy 20 i każdy może dać inny wynik i to ze sporym rozrzutem. Dlatego należy traktować je jak zabawę. Ja lubię takie różne testy i quizy, robiłam ich sporo i moje wyniki kształtowały się od 117 do ponad 140. Po drugie, nawet jeden test robiony kilkukrotnie może dać różne wyniki. Polecam Wam zrobić sobie eksperyment. Weźcie jeden taki test i zróbcie go o różnych porach dnia, przy różnym nastroju, samopoczuciu, zmęczeniu czy wypoczęciu. Zobaczycie, że wyniki będą różne. Dodatkowo robienie jednego testu kilkukrotnie daje nam pewną przewagę. Otóż znamy już pytania i robiąc test po raz kolejny i kolejny możemy wybierać inne odpowiedzi do zadań, gdzie nie jesteśmy pewni, która jest prawidłowa. To też może zmienić wynik. Dlatego internetowe testy na inteligencję trzeba traktować jak zabawę i nie można brać wyników na serio.

Rodzaje inteligencji

W latach 80 psycholog Howard Gardner odkrył inteligencję wieloraką i wyróżnił 8 rodzajów inteligencji. Umysł ludzki jest bardzo złożony i uważam to za o wiele bardziej racjonalne niż IQ. Oto rodzaje inteligencji wg Gardnera:

Inteligencja językowa

Wysoką inteligencję językową mają osoby, które sprawnie posługują się językiem polskim, zarówno w mowie, jak i piśmie. Lubią czytać, pisać i robią to bardzo dobrze, dlatego często mają pracę związaną z pisaniem. Uwielbiają słowne gry i zabawy, takie jak krzyżówki. Łatwo także uczą się języków obcych. Więcej o tym rodzaju inteligencji napiszę następnym razem.

Inteligencja matematyczno – logiczna

Osoby z wysokim poziomem tej inteligencji mają zdolność do myślenia koncepcyjnego, abstrakcyjnego czy strategicznego. Są dociekliwi, systematyczni, zorganizowani, dokładni. Ich domeną jest logika, liczby, schematy. Potrafią liczyć w myślach, nawet dodawać czy mnożyć duże liczby. Osoby takie potrafią dokładnie przestrzegać zasad, instrukcji i posługiwać się logicznymi argumentami. Bardzo lubią wszelkie zagadki, gry logiczne i łamigłówki. Dzieci z wysoką inteligencją matematyczno – logiczną nie mają problemów z matematyką czy fizyką. Matematyk czy fizyk to idealny zawód dla takiej osoby. Mogą jednak być też naukowcami, inżynierami, lekarzami, bo to umysły ścisłe. Jednak sprawdzą się też w zawodach typu prawnik, księgowa czy śledczy lub detektyw.

Inteligencja wizualno-przestrzenna (obrazowa)

Ten typ inteligencji cechuje osoby myślące obrazami, niemające problemów z korzystaniem z map, tabel, wykresów, schematów, infografik i potrafiące je tworzyć. Osoby takie są też wrażliwe na szczegóły. Lubią prace manualne – rysowanie, malowanie, rzeźbienie, handmade. Lubią też rozkręcać i składać w całość przedmioty. Wydawałoby się, że ten rodzaj inteligencji występuje na wysokim poziomie u osób autystycznych, ale ja nie jestem tego dobrym potwierdzeniem. Pokazały to też wyniki testów, które robiłam, ale o tym później. Takie osoby mogą być malarzami, projektantami, architektami, rzeźbiarzami, ale też projektantami mody, strategami, przewodnikami czy fotografami.

Inteligencja kinestetyczna (ruchowa)

Osoby o wysokiej inteligencji ruchowej lubią ruch, sport, taniec i zajęcia manualne. Potrafią dobrze komunikować się niewerbalnie, czyli za pomocą mimiki i gestów. Mają dobre wyczucie czasu i organizację przestrzenną. Wysoką inteligencję ruchową mają sportowcy, tancerze, aktorzy, akrobaci, a nawet fryzjerzy. Warto dodać, że osoby z wysoką inteligencją ruchową nie lubią bezruchu. Nie potrafią uczyć się ani pracować siedząc cały czas. Najczęściej uczą się chodząc w kółko.

Inteligencja muzyczna

Ta inteligencja cechuje osoby kochające muzykę i uwielbiające nie tylko jej słuchać, ale także ją tworzyć, śpiewać czy grać na instrumentach. Dobry słuch pozwala im z łatwością odtwarzać usłyszaną piosenkę. Łatwo też uczą się gry na instrumentach czy komponowania. Mają ją więc głównie muzycy, piosenkarze, ale także aktorzy, kompozytorzy czy osoby zajmujące się produkcją instrumentów. Warto dodać, że osoby z wysokim poziomem inteligencji muzycznej nie lubią ciszy. Musi im ciągle coś grać i nie potrafią uczyć się czy pracować inaczej niż przy radiu bądź ulubionej muzyce.

Inteligencja interpersonalna (międzyludzka)

Wysoki poziom tej inteligencji sprawia, że człowiek dobrze czuje się w towarzystwie i nie wyobraża sobie samotności. Nie wyobraża sobie dnia bez spotkania i rozmowy z ludźmi. Potrafi dobrze odczytywać intencje czy emocje innych osób. Dzięki komunikatywności osoby z tą inteligencją potrafią być dobrymi mediatorami, negocjatorami i pracować w zespole. Osoba z tym rodzajem inteligencji może wykonywać właściwie każdą pracę, gdyż ma wszystkie cechy wymagane obecnie przez pracodawców. Niestety ten rodzaj inteligencji jest obcy dla osób autystycznych czego jestem przykładem.

Inteligencja intrapersonalna (wewnętrzna)

W przeciwieństwie do poprzedniej, osoby z tą inteligencją skupiają się nie na innych, a na sobie, swoich przeżyciach, emocjach i problemach. Te osoby są zwykle introwertyczne, lubią pracę i przebywanie w samotności, są wstydliwe, nieśmiałe i wycofane. Są spokojne, skłonne do refleksji, małomówne i nie lubią się zwierzać nikomu. Lubią marzyć, rozmyślać, analizować. Najlepsza dla takiej osoby będzie praca samodzielna w samotności, najlepiej zdalna w domu. Cechy takich osób predysponują je do bycia filozofem czy teologiem. W źródle wymieniony jest też psychoterapeuta, ale z tym się nie zgodzę, bo to praca z ludźmi.

Inteligencja przyrodnicza

Osoby z wysoką inteligencją przyrodniczą kochają naturę, przyrodę i uwielbiają przebywać, uczyć się i pracować na łonie natury. Są wrażliwe na niszczenie przyrody i krzywdę zwierząt. Łatwo uczą się biologii czy geografii, zapamiętują nazwy gatunków roślin i zwierząt czy nazwy geograficzne. Lubią i często uprawiają ogródki czy rośliny w doniczkach. Lubią bawić się w ziemi. Najlepsze zawody dla takich osób to botanik, biolog, geograf, weterynarz, rolnik, ogrodnik czy leśnik.

Profesor Gardner nie zdążył zakończyć swoich badań i póki co nikt nie postanowił ich kontynuować. Mimo to powstały testy mierzące rodzaje inteligencji.

Rodzaje inteligencji a autyzm

Poziom poszczególnych rodzajów inteligencji jest dość wyraźnie widoczny w spektrum autyzmu, co pokażę m.in. na swoim przykładzie. Zrobiłam dwa testy (bo jeden był na stronie szkoły językowej z interpretacjami wyników pod kątem nauki angielskiego i chciałam sprawdzić jeszcze inny) i wyniki obu były niemal identyczne. Zupełnie inaczej niż w przypadku testów IQ. Nie zdziwiła mnie bardzo wysoka inteligencja językowa, bo w końcu od zawsze kocham pisać i tym się zajmuję, choć oceny z wypracowań w szkole tych zdolności nie pokazywały. Nauczyciele skupiali się na kluczu odpowiedzi, zamiast na jakości tekstu i wiecznie miałam tylko czwórki i trójki, co mnie zaskakiwało i frustrowało.

Uwielbiam też krzyżówki i gry słowne. Łatwo dość też uczę się obcych języków, opanowuję zasady wymowy, gramatykę, podstawowe słownictwo, ale gorzej mam z wieloznacznościami, mową potoczną i idiomami. Lepiej posługuję się angielskim w piśmie niż w mowie. Jednak kocham też zagadki logiczne i byłam dobra z matematyki. Kocham też muzykę, nie wyobrażam sobie bez niej życia, tak samo, jak kocham przyrodę i zwierzęta. Wyniki testów to wszystko idealnie odzwierciedliły. Na najwyższym poziomie mam inteligencję językową, przyrodniczą, muzyczną, intrapersonalną i matematyczno – logiczną, co mnie nie zaskoczyło. Różnice w wynikach są minimalne. Pozostałe rodzaje zaś to przepaść. Na w miarę przyzwoitym poziomie mam jeszcze inteligencję ruchową i obrazową. Pozostałe rodzaje już bardzo niskie. Wyniki idealnie, moim zdaniem, odzwierciedlają spektrum autyzmu.

Wydawałoby się, że osoba autystyczna powinna mieć wysoką inteligencję obrazową, bo wszędzie czytam, że autystycy myślą obrazami. Trochę tak mam, fotografia to jedna z moich pasji i mocno zwracam uwagę na szczegóły, ale całościowo wynik dla tej inteligencji wyszedł mi słabszy. Inteligencję ruchową mam na przyzwoitym poziomie dzięki temu, że ćwiczę, lubię taniec i ogólnie lubię sport. Natomiast mam problemy z koordynacją ruchową, nietypowy chód i lubię długo siedzieć i rozmyślać, więc wynik mnie nie dziwi i pasuje do osoby w spektrum. Jednak najlepiej spektrum obrazuje mizerny wynik inteligencji interpersonalnej. I to jest właśnie to, co wyklucza praktycznie autystę z normalnej pracy i normalnych relacji z ludźmi.

Dlaczego warto mierzyć poszczególne rodzaje inteligencji?

Wspominałam już, że IQ wskazuje tylko poziom inteligencji matematyczno – logicznej. Tymczasem mierzenie wszystkich rodzajów inteligencji może przynieść duże korzyści. Przede wszystkim może pomóc poznać i zrozumieć siebie, swoją osobowość, upodobania, reakcje na różne rzeczy. W dodatku może pomóc nam dopasować najlepsze dla siebie sposoby spędzania czasu, nauki, pracy i zrozumieć, dlaczego właśnie te sposoby są dla nas najlepsze. Myślę, że takie testy na inteligencję mierzące poszczególne rodzaje powinny być robione w szkołach, bo mogą pomóc dzieciakom zrozumieć, dlaczego mają kłopoty z matematyką, a inni ją lubią (analogicznie z innymi przedmiotami) i pomóc znaleźć najlepsze sposoby na naukę. Poznanie poziomów każdego rodzaju inteligencji może pomóc znaleźć swoje mocne strony i nauczyć się je wykorzystywać.

Znalazłam w internecie kilka testów na inteligencję, ale pokażę Wam tylko dwa, bo inne były albo bardzo krótkie i uznałam, że to za mało, by uznać test za w miarę miarodajny, albo były tylko wypisane pytania z odpowiedziami do wyboru i podana punktacja i trzeba żmudnie zapisywać wszystkie odpowiedzi na kartce i potem liczyć punkty, więc to strata czasu. Wybrałam dwa, gdzie można zaznaczać odpowiedzi i szybko, a co najważniejsze – za darmo – otrzymać wyniki. Pierwszy test jest na stronie szkoły językowej – TUTAJ. Jednak wyniki są interpretowane pod kątem nauki angielskiego, a nie ogólnie. Natomiast w drugim teście na idrlabs.com wyniki podane są w procentach na wykresie słupkowym i są podane definicje poszczególnych rodzajów inteligencji. Nie ma natomiast indywidualnej interpretacji wyników. Oba testy na inteligencję są dobre, u mnie dały podobne wyniki, ale mimo to należy je traktować z przymrużeniem oka, choć warto z wyników wyciągnąć wnioski i pracować nad tym, co jest słabsze, bo można. 🙂

____________________________________________

Utrzymanie bloga też kosztuje. Jeśli więc podoba Ci się to, co piszę, postaw mi symboliczną kawę, która doda mi energii i bardzo pomoże w rozwoju bloga, który jest moją pracą i pasją. Będę Ci bardzo wdzięczna za docenienie i wsparcie. 🙂